Samookaleczenia i autoagresja wśród dzieci i młodzieży – skuteczne sposoby diagnozy oraz protokoły postępowania terapeutycznego

• Brak wiary w siebie, ryzykowne zachowania, stany depresyjne, izolacja od rówieśników, przemoc czy odrzucenie jako przykłady czynników ryzyka oraz sygnałów alarmowych – wskazówki przydatne do identyfikowania autoagresji i samouszkodzeń podczas kontaktu z dzieckiem, przedstawione na podstawie studium przypadku.
• Pośrednie i bezpośrednie zachowania autodestrukcyjne, czyli na jakie dodatkowe elementy zachowania zwrócić uwagę w pracy terapeutycznej?
• W jaki sposób doświadczana przez dziecko przemoc fizyczna, psychiczna lub seksualna czy doświadczenie choroby wpływają na jego postrzeganie własnej osoby, samoocenę, podejście do swojego ciała oraz poczucie sprawczości? – skutki emocjonalne, na które warto zwrócić uwagę podczas pracy terapeutycznej z małoletnim klientem z autoagresją
• Dziecko impulsywne i wysoko pobudliwe w gabinecie specjalisty – w jaki sposób wykorzystać wiedzę o zależnościach występujących między autoagresją a impulsywnością i pobudliwością do zaplanowania efektywnej pracy terapeutycznej z małoletnim klientem?
• Budowanie relacji terapeutycznej – w jaki sposób rozmawiać, na co zwracać uwagę w rozmowie i własnych zachowaniach?

• Specyfika procesu diagnostycznego w przypadku dziecka lub nastolatka z podejrzeniem zachowań autoagresywnych lub myślami samobójczymi – pułapki diagnostyczne oraz praktyczne wskazówki niezbędne do przeprowadzenia efektywnej diagnozy opartej na współpracy między terapeutą a małoletnim klientem i jego rodzicami lub opiekunami – aktualne kryteria ICD-11 i DSM-V
• W jaki sposób współwystępujące zaburzenia psychiczne, jak np. depresja, PTSD, choroba afektywna dwubiegunowa, ADHD, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia adaptacyjne, wpływają na podjęcie przez dziecko zachowań autoagresywnych? Jakie pytania diagnostyczne zadać oraz na jakie sygnały zwrócić uwagę, aby zidentyfikować pierwotne źródło problemu i zaplanować efektywne działania terapeutyczne?
• Ocena tendencji samobójczych za pomocą C-SSRS (skala Columbia) – dokładna charakterystyka narzędzia diagnostycznego, które w efektywny sposób pozwoli ocenić poziom tendencji samobójczych u dziecka lub nastolatka i dzięki temu zaplanować trafne interwencje pomocowe
• Stosowanie procedury CAMS  do oceny i zarządzania ryzykiem samobójczym – omówienie stosowania formularzy i analizy ryzyka, planowanie postępowania terapeutycznego na podstawie studium przypadku.

• Terapia poznawcza oraz Trening Umiejętności Zastępczych – jak pracować z młodym klientem nad jego autoagresją i samookaleczaniem, aby zmniejszyć częstotliwość podejmowania tych zachowań, a z czasem wyeliminować je całkowicie?
• Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) w pracy z dziećmi i młodzieżą z myślami samobójczymi lub po próbie samobójczej – dokładne omówienie metod pracy DBT, jak np. łańcuch behawioralny czy program Family Connections, dzięki którym możliwe jest połączenie terapii indywidualnej, treningu umiejętności oraz terapii rodzinnej.
• Wzmacnianie odporności psychicznej oraz psychoedukacja klienta i jego rodziny – jakie działania profilaktyczne podjąć, aby skutecznie zmniejszyć ryzyko nawrotu autoagresywnych zachowań lub myśli samobójczych?
• Postępowanie w przypadku zjawiska „zarażania się” samouszkodzeniami w grupie rówieśniczej – w jaki sposób pracować z dziećmi i młodzieżą, aby nie dopuścić do powielania autoagresywnych zachowań?
• Interwencja kryzysowa w przypadku nastolatka z myślami samobójczymi – w jaki sposób pracować z nastolatkiem o nasilonych tendencjach samobójczych, który odmawia współpracy, aby ustabilizować jego stan emocjonalny i zapewnić mu kompleksową opiekę w sytuacji kryzysu?
• Leczenie farmakologiczne u dzieci i nastolatków z autoagresją – jak na etapie procesu diagnostycznego rozpoznać, czy  w terapii dziecka czy nastolatka niezbędne jest wdrożenie farmakoterapii?

Przykład 1

14-latka przyprowadzona do psychologa przez rodziców ze względu na jej długotrwałe wycofanie i izolację. Dziewczynka zrezygnowała z dotychczasowego hobby, którym było pływanie, nie chce spotykać się z przyjaciółmi, spędza wiele godzin zamknięta w swoim pokoju. Rodzice sygnalizują zwiększoną impulsywność córki oraz podejrzewają, że może sięgać po papierosy. W trakcie konsultacji okazuje się, że dziewczynka regularnie samookalecza się poprzez nacięcia skóry.

Przykład 2

Rodzice 11-letniej dziewczynki zgłosili się do psychologa, kiedy zauważyli rany i siniaki na rękach córki. W trakcie rozmowy z dziewczynką okazuje się, że zidentyfikować można u niej także zaburzenia odżywiania. Aby zaplanować skuteczną interwencję terapeutyczną psycholog musi ustalić, jaka zależność występuje między współistniejącymi problemami.